ΚΝΙΔΗ

ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΓΡΕΒΕΝΩΝ

Σκοπός   θεματικής ενότητας

“Ολβιος όστις ιστορίης μάθησιν”  Ευτυχής όποιος γνωρίζει την ιστορία. Ευριπίδης 480-406 π.Χ

Στόχος  της παρούσας ενότητας  είναι , η παρουσίαση,  η γνωριμία με τους οικισμούς της περιφερειακής ενότητας Γρεβενών.  Το παρελθόν, το παρόν  των χωριών μας , η οικονομία, τα αξιοθέατα, τα καφενεία, τα τουριστικά καταλύματα, τα μνημεία,  η ιστορία, η αρχαιότητα, οι παραδόσεις, η εθιμική ζωή, η πληθυσμιακή εξέλιξη, τα ιερά, τα πανηγύρια, οι δραστηριότητες των πολιτιστικών συλλόγων, η συμμετοχή των κατοίκων  στους εθνικούς αγώνες, όλα αυτά πρέπει να γίνουν γνωστά σε όλους μας.

Η ιστοσελίδα  είναι ανοιχτή σε όλους, στους μαθητές, στους ιστορικούς, στους συγγραφείς, στον οιονδήποτε. Οφείλουμε να παρουσιάσουμε τα χωριά μας, το γενέθλιο τόπο μας, να στείλουμε την οποιαδήποτε εργασία όσο ασήμαντη κι αν μας φαίνεται. Θα υπάρχει δυνατότητα προσθήκης στοιχείων για βελτίωση παρουσίασης οικισμού.

1. ΚΝΙΔΗ

Βασίλη Αποστόλου

Σύσταση κοινότητας: Η κοινότητα Κοπρίβης συστάθηκε  στις 19-12-1928, με ΦΕΚ 260/1918. Οι συνοικισμοί που αποτέλεσαν την κοινότητα ήταν η Κοπρίβα, (Μετονομάσθηκε με το ελληνοπρεπές όνομα  Κνίδη το 1927 σε αντικατάσταση του σλαβικού κοπρίβα=τσουκνίδα), Γκουστόμ (Πόρος), Λούντσι (Λουτσίσινο, Λαγκαδάκια), Βούρμπομπον (Ιτέα), Κολοκυθάκι, Πυλωρή (αναγνωρίσθηκε ως αυτοτελή κοινότητα στις 11-8-1930), Ράτσι (Αγάπη, η οποία το 1964 προσαρτήθηκε στην κοινότητα Καλοχίου)

Με το Νόμο του Καποδίστρια ήταν έδρα του Δήμου Βεντζίου με πρώτο Δήμαρχο τον εκπαιδευτικό Δημήτριο Αγνάντο 1998-2002, δεύτερο το γιατρό το Νικόλαο Ι.Μασμανίδη 2002-2006 και τρίτο τον επανεκλεγέντα Δημήτριο Ν. Αγνάντο 2006-2010. Με το νόμο του Καλλικράτη ο Δήμος καταργήθηκε και συνενώθηκε με το Δήμο Γρεβενών.

Ανήκει στην περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών, πρώην  Νομός Γρεβενών

Στον εκλογικό κατάλογο του 1914  της Υποδιοικήσεως Γρεβενών οι εγγεγραμμένοι Κοπριβιώτες ήταν 622.

Για τις πρώτες εκλογές της 31^ης Μαΐου 1915 η Κνίδη αποτέλεσε εκλογικό τμήμα « Το έβδομον με έδραν το χωρίον Κοπρίβα  (Κνίδη) ένθα θέλουσι ψηφίσει οι εκλογείς του χωρίου τούτου ως και οι των χωρίων Τόριστα (Ποντινή), Σφίλτσι (Χρώμιο), Πυλωροί, Βάρεσσα (Βάρη), Έξαρχος, Βαΐπες (Δαφνερό), Παλαιόκαστρον, Λουτσίσινο (Λαγκαδάκια), Γκουστώμη (Πόρος) και Πισκόν  (Πιστικόν) τόπον δε  ψηφοφορίας ορίζομεν την δημοτικήν Σχολήν».

Πληθυσμός: 1913= 320. 1928=560, 1940=460, 1951=560, 1961=566, 1971=442, 1981=380, 1991=338, 2001=443

Συγκοινωνία: Όπως όλα τα χωριά των Βεντζίων έτσι και η Κνίδη αντιμετώπιζε σοβαρό πρόβλημα συγκοινωνίας με  την πόλη των Γρεβενών. Ο Αλιάκμονας ποταμός απροσπέλαστος. Η διάβαση γινόταν με καράβι «πορθμείο», το οποίο ήταν χωρητικότητας δύο φορτηγών ζώων με τους συνοδούς. Λειτουργούσε μόνο όταν τα νερά δεν ήταν ορμητικά. Το πρόβλημα της διάβασης λύθηκε όταν το 1935 στήθηκε η στενή γέφυρα η οποία υπάρχει μέχρι σήμερα.

Εκκλησίες: α) Ενοριακός ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου ο οποίος ανηγέρθη το έτος 1873. Αγιογραφήθηκε το 1909 από το Σαμαριναίο αγιογράφο Πιτένη.  Το περικαλλές καμπαναριό χτίσθηκε το 1927. Β) Αγίου Δημητρίου (ενιαίος χώρος με σχολείο και Δημαρχείο)

Εξωκλήσια: α) ο προφήτης Ηλίας, ανήμερα του εορτασμού προσφέρεται φαγητό (γεύμα αγάπης) στους εκκλησιαζόμενους β) Άγιος Γεώργιος γ) Αγία Παρασκευή στο δρόμο προς την Ιτέα δ) Άγιος Νικόλαος στην Παλιοκνίδη ο οποίος κατοικήθηκε από Έλληνες πρόσφυγες της Μ.Ασίας κι εγκαταλείφθηκε  το 1950.

Σχολείο: Σύμφωνα με την Επετηρίδα του Ηπειρωτικού Φιλολογικού Συλλόγου (1875) το σχολικό έτος 1873-1874  λειτουργούσε σχολείο με 20 μαθητές

Πανηγύρι. Αρχικά το πανηγύρι πραγματοποιούνταν στις 15 Αυγούστου. Για αποφυγή της χαλαζόπτωσης που κατέστρεφε τη γεωργική παραγωγή, μετατέθηκε στη γιορτή Αναλήψεως για να καταλήξει  στη γιορτή του προφήτη Ηλία στις  20 Ιουλίου.

Παζάρι: Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας στην περιφέρεια Βεντζίων, στο μουσουλμανικό χωριό Βέντζι,  λειτουργούσε παζάρι «Βέντζι παζάρ». Με την αναχώρηση των Μουσουλμάνων το 1924 οι Βεντζιώτες ζητούν την επαναλειτουργία της εμποροπανήγυρις στο Πυλωρή.  Οι Γρεβενιώτες ζητούν τη μεταφορά τους στα Γρεβενά. Οι Κνιδιώτες με πρόεδρο τον Ευθ. Τζημόπουλο  κατορθώνουν να το λειτουργήσουν στο χωριό τους το 1930 παρά τις διαμαρτυρίες των προσφύγων τοι οικισμού Κέντρου    Στην ετήσια εμποροπανήγυρη της Κνίδης στηνόταν παραπήγματα με κλαδιά βελανιδιάς, σκεπασμένα με καλάμια. Εκεί οι παζαριώτες γλεντούσαν, χόρευαν με τις τοπικές ορχήστρες. Θυμάμαι στη δεκαετία του 60 πάντα την επισκεπτόμουνα πιο πολύ να γευτώ το κομμάτι της σουγλιμάδας στο λαδόχαρτο που με υπομονή περιμέναμε το ψήσιμο, το παγωτό χωνάκι του παγωτοποιού Ντόκου από τη Σιάτιστα που το παρασκεύαζε στον τόπο της εμποροπανήγυρης.Στον τόπο της εμποροπανήγυρης κτίσθηκε το ξωκλήσι της Βάπτισης, αναμορφώθηκε η βρύση της Γκορτσιάς, λειτουργεί παιδική χαρά.

Οικονομία: Στη θέση Ποταμιά λειτουργούσαν τρεις νερόμυλοι του Κατρανά, Καλιαντέρη, Βακούφικος. Τα πολλά και πυκνά δρυοδάση προσφέρουν άφθονη καύσιμη ύλη στο χωριό. Λειτουργεί σύγρονος αλευρόμυλος της οικογένειας Μωυσιάδη. Οι επισκέπτες μπορούν να πιουν τον καφέ τους και τσίπουρο με εκλεκτούς μεζέδες από τα τρία καφενεία του χωριού.

Οργανοπαίκτες: Ο χορός, η μουσική αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του ανθρώπου. Ονομαστοί οργανποπαίκτες που διασκέδαζαν τους Κνιδιώτες ήταν ο Τζάτσος με το κλαρίνο, ο Δερίλας Γιάννης  με το βιολί,Δερίλλας Στέργιος με το λαούτο,Σάββας Ουζουνίδης με το ζουρνά κι ο Λαυρέντης Χατζηπαρασίδης με το μεγάλο νταούλι.

Κώδικας της Ζάβορδας:  Ο κώδικας είναι ένα χειρόγραφο βιβλίο, στο οποίο ο προσκυνητής Γεώργιος Ζωγράφος από Γιάννενα κατέγραψε το 1692 τα ονόματα που είχαν κατατεθεί  στην πρόθεση του Ναού για μνημόνευση από το 1534 με την ίδρυση της Μονής Επικράτησε να λέγονται Αφιερωτές Α΄Γραφής (69 για την Κνίδη).  Οι μοναχοί συνέχισαν  να ενημερώνουν τον κώδικα με αφιερωτές για μνημόνευση (Β΄ Γραφής 182 για την Κνίδη)

Σεισμός:Ερειπώθηκε το σχολείο, ο Άγιος Δημήτριος, το Πνευματικό κέντρο , τα περισσότερα σπίτια.

Αρχαιότητα:  Στη θέση Κρεμαστός με τις ανασκαφές του 1993 βρέθηκαν προϊστορικά ευρήματα Νεολιθικής εποχής 5000-7000 π.Χ  όπως:  κεραμικά, πέτρινα εργαλεία, σπίτια κατασκευασμένα με πηλό και κλαδιά.

Πεσόντες: α) Μακεδονικός Αγώνας Θεόδωρος Γ.Λαμπρέτσας. β) Μικρασιατική εκστρατεία: Καρασίμος Χρήστος, Σκόδρας Χρήστος, Μπαλιάκας Αθανάσιος γ) Ελληνοϊταλικός πόλεμος:Μαυρίδης Κων/νος. δ) Κατοχή-Αντίσταση 1941-1944. Πρωτόγερος Λάζαρος, Δηλιάγκας Γεώργιος, Παπαϊωάννου Γρηγόριος, Παπαδόπουλος Ευθύμιος, Γυφτόπουλος Ηλίας. ε) Εμφύλιος πόλεμος:  Χαριζόπουλος Δημήτριος, Λαμπρέτσας Κων/νος, Παπαθεοδώρου Δημήτριος, Καρασίμος Αθανάσιος, Παπαγόρας Γεώργιος, Δαλαμήσιος Ηλίας του Χρ., Κωνσταντινίδης Γεώργιος, Βλαχόπουλος Ευάγγελος, Γυφτοπούλου σύζυγος Παναγιώτη, Κοκόγια Στεργιανή, Ντάγκας Ηλίας, Τσιάνα Δάφνω, Τζήκα Ζωή, Τριανταφύλλου Γεώργιος, Καρασίμος Γεώργιος, Παπαϊωάννου Στέργιος, Βάμβας Χ.Δημήτριος, Παπαγόρας Α.Νικόλαος, Παπαγόρας Α.Ιωάννης, Κωνσταντινίδης Δημήτριος, Τριανταφύλλου Ηλίας, Γυφτόπουλος Γεώργιος.

Καταγωγή Ποντίων: Κατάγονται από την Αργυρούπολη , το Ακ-Δαγ-Μαδέμ του Εβτζή και Τοχούζ της Μ. Ασίας.

Πολιτικοί: Από την Κνίδη κατάγεται ο βουλευτής και υφυπουργός Παιδείας Γιάννης Κωνσταντινίδης κι ο βουλευτής Επικρατείας, ευρωβουλευτής και νομάρχης Μαγνησίας Άρης Ουζουνίδης.

Πηγές: 1) Κων/νος Σταυρόπουλος «Η ΚΝΙΔΗ ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ» Γρεβενά 2010

2) Αναστασία Ζυγούρα «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΚΝΙΔΗΣ (ΚΟΠΡΙΒΑΣ) ΓΡΕΒΕΝΩΝ»

3) Προσωπικό Αρχείο